زیرِ پوستِ «حسینیه معلی»؛ رئالیتیشو به سبک مذهبی یا جنگولکبازی!
تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۰۶۷۶۹
زیسان: فصل پنجم حسینیه معلی، به شکلی بیسابقه کانون توجهات را به سوی خود جلب کرده و طیفی از منتقدان و مدافعان تم جدید برتامه تلویزیونی در مقابل یکدیگر قرار گرفتهاند. فصل جدید این برنامه متفاوت از فصلهای گذشته بوده و در نوع خود یک سنتشکنی بزرگ در برنامههای مذهبی محسوب میشود.
به گزارش «زیسان»، حسینیه معلی که از سال ۱۴۰۰ به عنوان برنامهای مذهبی در تلویزیون پخش شد، در چهار فصل گذشته در با فرم و محتوایی نسبتا یکسان مخاطبان قابل توجهی را برای خود جذب کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در فصول گذشته این تنها دکوراسیون و ظاهر استودیو بود که تغییر میکرد، اما فصل جدید فرم و حتی محتوای متفاوتی رونمایی شده است. زمینه مذهبی و دینی برنامه همچنان حفظ شده، اما سنت شکنی بزرگ برنامهسازی معارفی در ایام شادی است. در واقع، فصل جدید برنامه حسینیه معلی به ویژه اعیاد شعبانیه از ۲۳ بهمن ماه هرشب ساعت ۲۲:۳۰ پخش میشود. آنچنان که در گزارشها اعلام شده این برنامه تا ماه مبارک رمضان ادامه خواهد داشت. این برنامه با حفظ ژانر مذهبی، فضایی شاد و مفرح را ارائه میکند که شاید از نظر بسیاری از افراد بیسابقه و عجیب باشد.
در فصل جدید حسینیه معلی، سید مجید بنیفاطمه، میثم مطیعی، رضا نریمانی و نزار قطری به عنوان داور و کارشناس حضور دارند. اجرای این فصل از معلی هم به عهده نجمالدین شریعتی سپرده شده است. ترکیب داوران کنونی در شراطی است که درفصللهای گذشته سید مجید بنیفاطمه، مهدی رسولی، سعید حدادیان، حجتالاسلام مصطفی کرمی، احمد واعظی، مهدی سلحشور، محمدی صمیمی، عبدالرضا هلالی در این برنامه به عنوان کارشناس و داور حضور داشتند.
فصل پنجم حسینیه معلی و سنتشکنی پر سروصدامحور اصلی سنتشکنی فصل پنجم برنامه حسینیه معلی را میتوان در اظهارات تهیهکننده آن مشاهده کرد. سعید ستودگان تهیهکننده «حسینیه معلی» در گفتگو با فرهیختگان تاکید میکند: «در حال تاسیس یک روش جدید برای برنامهسازی معارفی در ایام شادی اهل بیت هستیم.»
آنچه بعد از پخش برنامه نیز شاهد بودیم این بود که برای اولین بار در یک برنامه معارفی، یک برنامه مناسبتی شاد، اعیاد مذهبی خارج از شکلهای کلیشهای صداوسیما اجرا شد. فراتر از وارد کردن ژانر شاد بودن به یک برنامه مذهبی، وجهه بینالمللی بخشیدن به برنامه نیز کانون توجهات را به سوی خود جلب کرد. از یک سو، حضور نزار قطری به عنوان داور و از سوی دیگر، حضور گروههای خارجی در برنامه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به نظر میرسد برنامه بینالمللی شدن و فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران رفتن را هدفگذاری کرده است.
سرازیر شدن انتقادات به سوی تم جدید برنامه حسینیه معلیتردیدی وجود ندارد که هر سنتشکنی تبعاتی دارد. آوردن بساط شادی و آنچه که برخیها عنوان رقص را به آن اطلاق کردند به یک برنامه با ژانر مذهبی، به طور طبیعی نمیتوانست عادی باشد و سرازیرشدن موج انتقادات نیز طبیعی به نظر میرسید. محافل حوزوی به شدت این برنامه را مورد انتقاد قرار دادند. بسیاری آن را توهین به ساخت برنامههای دینی دانسته و به شدت حرکات داوران برنامه را نقد کردند. در ادامه مهمترین انتقادات و محوریهای نقد فصل پنجم برنامه حسینیه معلی به اختصار شرح داده میشود.
حمله تمامعیار به میثم مطیعی با رمز استاندارد دوگانه: شاید بیش از هر انتقاد دیگری، حمله تمام عیار رسانه صراطنیوز به میثم مطیعی مداح مشهور است. این رسانه در یادداشتی تحت عنوان «استاندارد دوگانه آقای مداح تمامی ندارد!» نوشت: «یک بام و دو هوای افرادی مانند مطیعی که داعیه دار برگزاری مجالس سنتی و با وقار هستند و شوآفهای او در آنتن تلویزیون تناقصهایی است که برای مخاطب ایجاد شبهه میکند! به راستی فردی که در اوج برگزاری مراسمات مذهبی به ناگه از روی دلسوزی لب به سخن گشوده و به برخی دیگر از مداحان که نماهنگهای مذهبی خوانده اند میتازد، چگونه دُر افشانیهای خود را فراموش کرده و در مقابل دیدگان مردم وسط صحنه میآید؟! مطیعی که به تازگی اظهاراتی را در آسیب شناسی مجالس مذهبی مطرح کرده و گفته بود هیاتها را کنسرت نکنیم، در برنامه تلویزیونی معلی به مناسبت میلاد امام حسین (ع) تنها کاری که نکرد رقصیدن در وسط حسینیه بود!» صراط نیوز ویدئویی از اظهارات میثم مطیعی را نیز پخش کرد که در آن میگوید: «بگذارید، هیأتها، هیأت بمانند. هیأتها را کنسرت نکنید! اما در رسانه ملی در زمان اجرای سرود به مناسبت شب میلاد سالار شهیدان، با حضور در بین تماشاچیان و ابراز خوشحالی در نقش مجلس گرم کن ظاهر شده و اظهارات قبلی خودش را به دست فراموشی سپرد.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلیاین «جنگولک بازیها» جایش حسینیه نیست: روزنامه جمهوری اسلامی نیز در مطلبی انتقادی نوشت: میخواهید مردم را با خنده همراه کنید کمدینهای مجرب و خندانندههای مودب هستند که راه را باز کنند. این روزنامه نوشت: فلان برنامه مذهبی در تلویزیون را دیدهاید؟ هجو تمام است. مداحان با این کارها مدح چه کسی میکنند؟ این رسم مداحی نیست. هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. این «جنگولک بازیها» جایش حسینیه نیست حتی از نوع مجازی آن.
وقتی روحانیت از رسالت اصلی خود دور میشود: علی رهید از منبریها و طلبههای فعال در فضای مجازی نیز با انتقاد از برنامه نوشت: «وقتی روحانیت از وظیفه و رسالت اصلی خودش دور میشه و وارد اموری میشه که بهش مربوط نیست، کم کم مجبور میشه برای به دست آوردن عزت و جایگاه اجتماعی دست به این لودگیها و مسخره بازیها بزنه! صرفا برای اینکه به مخاطب القاء کنند ما هم مثل شما آدمیم و بلدیم بخندیم و بخندونیم مثل شما زندگی میکنیم! و افسوس بر اون صدا و سیمایی که کارشناسانش لابد بعد از ساعتها با توهم جدایی مردم از روحانیت، به این نتیجه رسیدن که لودگی با لباس پیغمبر رو تو صدا و سیما پخش کنند تا شاید مردم نگاهشون به آخوند عوض بشه؟!»
صدای محمود کریمی در آمد و مطیعی جواب داد: محمود کریمی مداح مشهور کشورمان یکی دیگر از افرادی بود که به شدت از برنامه حسینیه معلی انتقاد کرد. ویدئویی از محمود کریمی منتشر شد که در آن میگوید: «ممکن است دوستان بابت این حرفها از من دلخور شوند، ولی من نمیخواهم مادر امام زمان (عج) از من دلخور شود، آن کسی [بشیر حسینی، سردبیر برنامه]که میگوید یک کربلای شیطون بلا بریم مال یک برنامه حسینیه نیست و باید برنامه جُنگ بسازد. هیئت و روضه تخصص میخواهد. کاش آقایان روضهخوان بیشتر ملاحظه میکردند و هر تصویری را از خودشان بیرون نمیدادند. ما هم اهل خنده و شوخی هستیم، ولی نباید بیمزهاش بکنیم.» البته این اظهارات محمود کریمی با واکنش میثم مطیعی نیز همراه شد.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی دفاع تمام قد از فصل جدید حسینیه معلیبر خلاف منتقدان، برخی از رسانهها و شخصیتها از فصل جدید برنامه حسینیه معلی دفاع کردند. حجت الاسلام رفیعی در پاسخ به حمله کنندگان به برنامه حسینیه معلی تاکید کرد: اسلام دین شادی است، برنامههای شادِ مذهبی را نزنیم، تشویق کنیم.»
حسین کشتکار فعال رسانهای در یادداشتی تحت عنوان «مراقب دستاوردهای «حسینیه معلی» باشیم/ بازنمایی موفق از شادی مومنان» نوشت: «برنامه «حسینیه معلی» در حالی به نیمه فصل پنجم خود رسیده که در روزهای اخیر با برخی انتقادات و حواشی روبهرو بوده است. حسینیه معلی یک ابداع جدید است که باید بتواند جایگاه خود را در سپهر آیینهای دینی و شعائر شیعی بازیابی کند... برنامه «حسینیه معلی» به عنوان یک رویداد جدید رسانهای در آیینهای دینی، بستری است برای به نمایش گذاشتن ابعاد جذاب و کمتر دیده شده منش، آداب و رسوم مومنان و اقوام مسلمان در ایام حزن و شادی اهل بیت (ع).
امیرحسین کردی فعال رسانه در یادداشتی با عنوان «مفاهیم «حسینیه معلی» در پوسته شادی و شوخی عرضه میشود» نوشت: «برنامه «حسینیه معلی» توانسته در هر قسمت خود بیش از یک ساعت مخاطب را با محوریت مفاهیم مذهبی، شاد و سرگرم کند و برنامهای مفرح عرضه کند که پیام خود را به صورت بسته بندی شده به مخاطب ارایه میکند. همچنین ذکر اهل بیت (سلام الله علیهم) بهواسطه این برنامه در وسعتی بیش از یک هیات و حسینیه به شکل سنتی پخش گردد. مفاهیمی که با پوسته شادی و شوخی به مخاطبان عرضه میگردد بیش از پیش اثرگذار است.»
زهرا قربانی رضوان نیز در مطلبی تحت عنوان «حسینیه معلی؛ رئالیتیشو به سبک مذهبی» در خبرگزاری دانشجو به دفاع از این برمنه پرداخت. او نوشت: «برنامه «حسینیه معلی» در قالب رئالیتی شو توانست با جسارتی هرچه تمام ساختارهای قبل را تغییر دهد و به عنوان جدیدترین نوع برنامه سازی مذهبی و دینی بار دیگر مخاطبان را پای تلویزیون بکشاند تا بیننده برای اولین بار شاهد یک هیات تلویزیونی باشد. این روزها با گذشت اعیاد جشن ولادت امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) شاهد نگاه متفاوت برنامه سازان سیما بودیم که از حالتهای رسمی گذشته فاصله گرفته اند و برنامهای شاد و پرانرژی در قالبی مذهبی ارائه دادند که نشان دهنده تغییر سبک پرداخت به برنامههای دینی تلویزیونی است.
tags # صدا و سیما ، میثم مطیعی ، تلویزیون سایر اخبار (ویدئو) صحنه عجیب جفتگیری دو مار از نمایی بسیار نزدیک! (ویدئو) لحظه عجیب خاکسپاری یک سگ توسط دوستانش! (ویدئو) تصاویری کمیاب از عشق بازی جانور تک همسر در زیر آب! (تصاویر) اسراری درباره مشهورترین و زیباترین زن جهان باستان؛ کلئوپاترا چه شکلی بود؟منبع: زیسان
کلیدواژه: صدا و سیما میثم مطیعی تلویزیون برنامه حسینیه معلی محمود کریمی میثم مطیعی یک برنامه سنت شکنی فصل جدید فصل پنجم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت zisaan.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «زیسان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۰۶۷۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
باورها و اعتقادات، روح اقتصاد یا بستر توسعه
دکتر امین عربی؛* ماکس وبر تاریخ نگار و جامعه شناس آلمانی در کتاب "اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری" نهاد مذهب پروتستان را در مقایسه با مذهب کاتولیک، واجد بستر مناسب تری برای رشد و توسعه اقتصادی میداند. اکنون این فرضیه در اقتصاد خودنمایی میکند که باورها و اعتقادات سنتی و مذهبی، روح اقتصاد را میسازند یا زیربنای رشد و توسعه اقتصادی هستند. این دو فرضیه شباهتهای بسیاری با هم دارند. وقتی قایل هستیم که اقتصاد دارای جسم و روح میباشد در این صورت، جسم، امکانات اقتصادی و روح، باورهای یک جامعه را شامل میشود و این دو گاهی جانشین همدیگرند و همدیگر را تقویت و گاهی در تضاد رفتاری هستند و همدیگر را تضعیف میکنند.
نگاه زیربنا بودن اعتقادات و روبنا بودن امکانات با این تصویر سازگار است که باورها مانند زمین کشاورزی است و در صورت مستعد بودن زمین، محصولات بیشتر نصیب میگردد و در غیر اینصورت محصول کمتری حاصل میشود. این تصویر در کنار تصویری دیگری که اقتصاد را شخصیتی دارای روح و جسم ترسیم میکند، اندکی متفاوت است. در حالت اول تقویت زمین به عنوان بستری برای رویش، مسئله اصلی است و در حالت دوم تقویت روح و جسم به توسعه میانجامد و بر طرف کردن ضعفهای روحی از طریق روان شناسان و ضعف جسمی از طریق پزشکان درمان میشود؛ به این معنی که به مجموعهای از دانشها برای رشد و توسعه نیاز است.
آنچه در کتابهای اقتصادی به عنوان زیربنا و روبنا مطرح شده است جنبههای دقیقی از زوایای رشد و توسعه را آشکار مینماید. در این حالت باورها و اعتقادات زیربنای رشد و توسعه اقتصادی هستند، این باورها و اعتقادات مانند قطعه زمینی است که در آن اقتصاد کاشته میشود، رشد و نمو پیدا میکند و جامعه از محصول آن بهره میبرد. باورها و اعتقادات سنتی و مذهبی زیر بنا و منابع، امکانات، توانمندیها و باورهای سنتی و مذهبی روبنا هستند.
برای توضیح بیشتر نگاهی به بخش گردشگری در یک منطقه نشان میدهد، در واقع، مکانهای توریستی مانند اماکن مذهبی و آثار باستانی و زیر ساخت ها، مانند هتلها و رستوران و سیستم حمل و نقل و وضعیت امنیتی و وسایل مبادله و سایر ملزومات مورد نیاز برای گردشگران، جسم این بخش و باورها و اعتقادات مردم در مواجهه با گردشگران، روح آن را تشکیل میدهد.
اگر مردم آن منطقه در باورهای خود گردشگران را عامل ورود فرهنگهای بیگانه قلمداد کنند و مردم آن جامعه، فرهنگ بیگانه را نپسندند و در تضاد با باورها و اعتقادات خود تشخیص دهند، در این صورت هرچه این کشور دارای امکانات، بسترها و مکانهای بکر گردشگری باشد، اقتصاد گردشگری، توسعه نخواهد یافت. در این وضعیت اقتصاد به دلیل ضعفهای روحی از گردشگری بهره نخواهد برد و اگر برنامههایی برای بهبود گردشگری و رونق آن در دستور کار باشد، تغییر در باورهای مردم جامعه در خصوص صنعت گردشگری و حل تضادهای موجود در فرهنگ محلی و فرهنگهای بیگانه و چاره اندیشی در باره آسیبهای ناشی از ورود فرهنگهای بیگانه در اولویت خواهد بود. در واقع این روح صنعت گردشگری است که باید بهبود یابد.
هر کدام از این دو فرض را در نظر بگیریم، ضعف جسم و روح یا ضعف روبنا و زیربنا به رکود در رشد و توسعه اقتصادی میانجامد و هر دو فرض بر این موضوع تاکید دارند که باورها روح اقتصاد بوده و مرگ یکی یا ضعف یکی به مرگ اقتصاد منجر میشود.
باورها و اعتقادات چگونه شکل گرفته اند و در طول تاریخ چگونه تغییر نموده اند، حجمی به وسعت تاریخ را در بر دارد. اعتقادات و باورها از خرد یا دین نشات گرفته اند و پیوسته بین نسلها جریان داشته است. سنت و مذهب همواره همراه بشر بوده و متناسب با رشد جامعه، تکامل یافته است. سنتها و مذهبها همچنانکه از طرفداران متعصب و مبلغهای توانمندی بهره میبرند، مخالفان سرسخت و منتقدان مسلطی نیز دارند. از آنجایی که بخش مهمی از باورها و اعتقادات نشات گرفته از مذهبها میباشد، شاید جدال اصلی طرفداران و مخالفان مذهبها در مرحله اول به آسمانی یا زمینی بودن دستورات باشد، اما در نهایت این عقل و خرد بشر است که قضاوت نموده و نتیجه قضاوت موجب استقبال و استحکام باورها شده یا مانع ترویج آن گردیده است.
مطالعات تاریخی و جامعه شناختی نشان میدهد که پیامبران به هنگام تبلیغ دستورات الهی با پذیرش آنها از سوی خردمندان جامعه روبرو بوده و اطرافیان پیامبران را انسانهای خردمند و با استعداد تشکیل میاده و آنها در ترویج باورهای درست تلاش مینمودند. بعد از استقبال جامعه از دستوراتی که رستگاری فردی و جمعی را هدف قرار میداد، مبلغها و افراد سود جو در لباس و کسوت مبلغ دینی باورها و اعتقادات را دستخوش تغییراتی مینمودند به نحوی که در ادامه از سوی خردمندان جامعه غیر قابل پذیرش میشد. انحراف از دستورات الهی، مذهبها را به عنوان بخش مهمی از روح اقتصادهای در حال توسعه و به عنوان بستر رشد و توسعه از کاراییهای لازم میانداخت.
آسمانی بودن باورهای مذهبی، به دلیل عنادهای علمای مذهبهای مختلف با هم و همچنین از طریق روایت نمودن روایات و احادیث دروغین و بی اعتبار و نسبت دادن آنها به پیامبران آسیبهای جدی به مذهبها وارد مینمود و در ترازوی عقل و خرد، پذیرش بسیاری از باورها را را نیز زیر سوال میبرد و زمینه نقد بسیاری از آنها را که به این شکل وارد مذاهب شده بود فراهم نمود.
از ابتدا معیار فراگیر برای پذیرش دستورات و در مرحله بعد که تشخیص و زدودن انحرافات از جامعه دانش، عقل و خرد بشری بوده است. دینهای الهی تاکید دارند کسی که عقل ندارد دین ندارد و معتقدند آنچه را عقل بپذیرد دین میپذیرد و آنچه دین میگوید منطبق با عقل است.
با این حساب توسعه دانش و خرد بشر توانسته بخش زیادی از باورها و اعتقادات باطل را که به هر طریقی وارد دین شده، شناسایی و حذف نماید. با حذف بخش مهمی از باورها و اعتقادات غلط، روح بیمار اقتصاد بهبود یافته و زمینه رشد و توسعه فراهم میشود.
برای اینکه وسعت انحرافهای صورت گرفته در باورها و اعتقادات مذهبی روشن شود، مطالعه تاریخ و جعل کنندگان احادیث و روایات، کمک بزرگی به این مهم مینماید. در اسلام جعل حدیث فراوان صورت گرفته و ابن ابی العواجاء، احمد الجویباری و ابوهریره و بسیاری دیگر، کسانی بودند که به گواهی تاریخ هزاران حدیث جعلی به نام پیامبر منتشر کرد. طبیعی است که وارد کردن احادیث جعلی در خدمت قدرت و با هدف رفاه و کسب سود یا تحت فشار حاکمان صورت میگرفت و منجر به ایجاد باورهای غلط میشد.
زشتی وارد نمودن خواستهای زمینی در پیامهای آسمانی در همه ادیان وجود دارد. در تاریخ تمدن نوشته ویل دورانت و ترجمه حسین کامیاب و همکاران آمده است، کلیسا که جایی برای طلب مغفرت در درگاه حضرت مسیح بود به جایی مبدل شد که تمام اقشار جامعه برایش تصمیم میگرفتند. تا جایی که این دستگاهها احتیاجشان به پول بیشتر از احتیاجات اصلاحی بود که از آمرزش نامههایی منتشر ساختند که درآمد حاصل از آن را هم در اختیار خود در میآوردند.
آنچه به صورت کذب و دروغ به عنوان باور وارد اعتقاد دینی میشود، تحت عنوان خرافات و جهالت باعث میشود، خرد در مقابل جهل قرار گیرد و ضرر مضاعفی ایجاد نماید که در نتیجه آن تعصب دینی اجازه خرد ورزی و تشخیص سره از ناسره را نمیدهد.
برای اینکه هزینههای باورهای آغشته به جهالت برای جامعه اندکی روشن شود، نگاهی به رویدادهای حدود سیصد سال پیش جهان اسلام زمانی که نادرشاه افشار در ایران و بابعالی در عثمانی براساس دستورات اسلام حکمرانی میکردند، به اهمیت این بحث کمک بزرگی مینماید. تلاش نادر شاه افشار برای پذیرش مذهب جعفری از سوی عثمانی به عنوان خامس مذاهب سنت و استنکاف عثمانی به دلیل بدعت در دین و هزینههایی که از این طریق بر دو کشور بزرگ جهان اسلام وارد شد، نشان از عمیق بودن باورها و اعتقادات مذهبی جامعه و ترکیب آن با تعصب مذهبی و شیوع نوعی بیماری در روح اقتصاد در فرآیند توسعه و رشد دارد. نتایج حاصل از این بیماری روح اقتصاد هر دو جامعه را برای سالها با ناکامی روبرو ساخت.
در تاریخ ایران امیر کبیر را معمار و طبیب اقتصاد ایران در آن مقطع میدانند. اقدام مهم امیر کبیر در واقع نجات روح بیمار اقتصاد ایران از باورها و اعتقادات غلط و نهفته در جامعه آن روز بود. جایی که باورهای غلط در پیوند با تملق، تطمیع و تهدید و جامعه را از دستیابی به خوشبختی و سعادتمندی دور میساخت.
در تاریخ ایران نوشته پیرنیا آمده است امیر کبیر در راه چاره اندیشی، در قدم اول بر غالب وظایف و مستمریات گزاف ملاها و شاهزادگان و متملقانی که آنها را بدون هیچ استحقاقی دریافت میداشتند کشید و در این مرحله، چون خود رشوه خوار نبود و از راه تهدید و تطمیع از راه به در نمیرفت ملاحظه هیچ کس را نکرد و به این ترتیب مبلغ عظیمی از مخارج را در سایه امنیتی که پیش آمده و حمایتی که از بازرگانان میکرد رونق کلی داد. صنایع داخلی را تشویق کرد و صنعتکاران را به تقلید مصنوعات خارجی وا داشت. عدهای را برای آموختن حرف و صنایع به فرنگستان فرستاد و در بسط زراعت و آبادی شکور مساعی بسیار به خرج داد.
اکنون این واقعیت پیش روی کشورهای در حال توسعه است که چه میزان از باورها و اعتقادات آنها مانع توسعه و چه میزان از این باورها هموار کننده مسیر توسعه است. هرچه خرافات، دروغ و باورهای غلط بیشتر باشد روح اقتصاد ضعیف تر، و جسم اقتصاد نحیفتر خواهد شد و جسم نحیف و روح ضعیف اقتصاد، سایر جنبههای حکمرانی را نیز به نابودی میکشاند.
*دانش آموخته اقتصاد بین الملل